SchildklierZiekte van Hashimoto
De ziekte van Hashimoto, hashimoto-thyroiditis of chronische lymfocytaire thyroiditis is een ziekte waarbij de schildklier te traag of niet werkt waardoor ze te weinig of geen schildklierhormoon aan maakt. De ziekte werd voor het eerst beschreven in 1912 door de in Duitsland werkzame Japanse arts Hakaru Hashimoto (1881-1934).
Hashimoto is een auto-immuunziekte, wat betekend dat het afweersysteem de eigen lichaamseigen cellen aanvalt. Indien een persoon de ziekte van Hashimoto heeft worden de schildkliercellen aangevallen, deze cellen gaan stuk waardoor de schildklier steeds langzamer gaat werken en worden er minder schildklierhormoon aangemaakt. Omdat dit proces langzaam verloopt, zijn de klachten ook minder snel merkbaar.
Bij vrouwen (voornamelijk tussen 30-50 jaar) komt de ziekte vaker voor dan bij mannen.
Oorzaak
De ziekte van Hashimoto wordt veroorzaakt door een ontsteking van de schildklier. Het is een auto-immuunziekte, wat betekent dat de eigen lichaamsafweer onterecht de schildklier aanvalt - alsof het vreemd weefsel is. De onderliggende oorzaak van het auto-immuun proces is nog onbekend.
Door de auto-immune reactie ontstaat een ontsteking en worden de schildkliercellen vernietigd. Dit leidt tot een verminderde aanmaak van schildklierhormonen. Omdat dit proces langzaam verloopt, zijn de klachten ook minder snel merkbaar.
Vooralsnog is het niet duidelijk waarom het afweersysteem zich tegen de schildklieren richt. Bij personen met andere auto-immuunziekten en specifieke erfelijke aanleg kan de ziekte vaker voorkomen. Bij vrouwen (voornamelijk tussen 30-50 jaar) komt de ziekte ook vaker voor dan bij mannen.
De ziekte van Hashimoto neigt te ontstaan in bepaalde families, en wordt geassocieerd met andere auto-immuunziekten zoals type 1 diabetes en coeliakie.
De ziekte van Hashimoto komt 5-10 keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en meestal begint de ziekte op volwassen leeftijd.
Bloed afgenomen van patiënten met de ziekte van Hashimoto onthult een verhoogd aantal antilichamen tegen het enzym schildklier peroxidase, een enzym (eiwit) dat wordt gevonden in de schildklier. Als gevolg van de antistoffen interactie met het enzym, ontsteking ontwikkelt in de schildklier, wordt de schildklier vernietigd, en de patiënt blijft uiteindelijk hypothyroïdie (te weinig schildklierhormoon).
Symptomen
Hashimoto begint traag en wordt geleidelijk aan erger. Het duurt vaak lang alvorens een diagnose gesteld wordt. De ziekte komt vaker voor in bepaalde families, wat een erfelijke component waarschijnlijk maakt.
De ziekte komt in zeldzame gevallen voor in combinatie met andere autoïmmune endocriene aandoeningen, zoals type 1 diabetes en bijnier insufficiëntie. Men spreekt dan van type 2 polyglandulair autoïmmuun syndroom.
Type 1 polyglandulair autoïmmuun syndroom komt ook voor. In dit geval gaat de ziekte van Hashimoto gepaard met bijnierinsufficiëntie, hypoparathyroidie en vaak ook schimmelinfecties van mond en nagels.
Een hele reeks symptomen kunnen veroorzaakt worden door de ziekte van Hashimoto. Hashimoto veroorzaakt hypothyroidie, een te weinig actieve schildklier, met opflakkeringen van overactieve schildklier of hyperthyroidie.
De typische symptomen van hypothyroidie zijn aanwezig: gewichtstoename, depressie, droge huid, koude intolerantie, moeheid, haarverlies, spierzwakte, goiter, constipatie en concentratiestoornissen.
De symptomen van de ziekte van Hashimoto zijn vergelijkbaar met die van hypothyreoïdie in het algemeen en zijn vaak subtiel. Ze zijn niet specifiek (wat betekent dat ze de symptomen van vele andere aandoeningen nabootsen) en zijn vaak toegeschreven aan veroudering. Patiënten met milde hypothyreoïdie kunnen geen tekenen of symptomen hebben. Pas als de toestand verergert worden de symptomen meestal duidelijker.
Als hypothyreoïdie ernstiger wordt, kunnen er wallen rond de ogen komen, een vertraagt de hartslag, daalt de lichaamstemperatuur en kan hartfalen optreden. In zijn meest diepgaande vorm kan ernstige hypothyreoïdie leiden tot een levensbedreigende coma (myxoedeem coma). Een myxoedeem coma kan worden geactiveerd door een ernstige ziekte, een operatie, stress of traumatisch letsel. Deze voorwaarde vereist hospitalisatie en onmiddellijke behandeling met schildklierhormonen toegediend via een injectie.
Goed gediagnosticeerd kan hypothyreoïdie gemakkelijk en volledig worden behandeld met vervangend schildklierhormoon. Aan de andere kant kan onbehandelde hypothyreoïdie leiden tot een vergroot hart (cardiomyopathie), verergering van hartfalen, en een ophoping van vocht rond de longen (pleurale effusie).
Sommige patiënten met de ziekte van Hashimoto kunnen een hyperthyroide fase (te veel schildklierhormoon) of hashimoto-toxicose ondergaan voordat uiteindelijk de hypothyreoïdie ontstaat.
Diagnose
In de diagnose van de ziekte van Hashimoto, moet een arts de symptomen en klachten zoals vaak gezien in hypothyreoïdie beoordelen, onderzoekt hij de nek, en neemt een gedetailleerde geschiedenis van de familieleden. Bloedonderzoek is uiterst nuttig bij de diagnose van de ziekte van Hashimoto. Het bloedonderzoek kijkt naar de schildklierfunctie in het algemeen. Bij hypothyroïdie, worden een hoge TSH en laag schildklierhormoon verwacht.
Als hypothyreoïdie aanwezig is kunnen de bloedspiegels van schildklierhormonen te laag worden. Echter in het beginstadium van hypothyroïdie kunnen de schildklierhormonen (T3 en T4) normale bloedwaarden hebben. Daarom is het belangrijkste middel om van hyperthyroïdie de meting van de TSH (schildklier stimulerend hormoon) te kunnen doen. TSH wordt afgescheiden door de hypofyse. Wanneer een daling van het schildklierhormoon optreedt, reageert de hypofyse door meer TSH aan te maken en het bloed-TSH stijgt in een poging om de produktie van schildklierhormoon te verhogen. Deze toename in TSH kan soms maanden of jaren aan de daling van de schildklierhormonenvoorafgaan.
Daling van schildklierhormoon kan ook te wijten zijn aan andere ziektes van de schildklier of van de hypofyse (secundaire hypoythyreoidie) of de hypothalamus (tertiaire hypothyreoidie). Het vaststellen van enkel een laag schildklierhormoongehalte in het bloed is daarom geen definitieve diagnose van Hashimoto.
Een combinatie van de klinische voorgeschiedenis van de patiënt, antilichaam screening en een schildklier scan kan helpen bij het vaststellen van het precieze onderliggende schildklier probleem en schept duidelijkheid. Als een hypofyse of hypothalamus oorzaak wordt vermoed, kan een MRI van de hersenen en andere studies worden gerechtvaardigd.
Men kan ook antilichamen (anti-schildklier peroxidase antistoffen) bepalen in het bloed om te helpen bij de diagnose van Hashimoto.
Als de klier groter is dan normaal of er symptomen van vernauwde slokdarm, kan een echo worden uitgevoerd om te zien of de schildklier de slokdarm of de luchtpijp wegdrukt.
Behandeling
Er is geen genezende behandeling of remedie voor de ziekte van Hashimoto. De auto-immuunreactie kan niet ongedaan gemaakt worden.
De behandeling van de ziekte van Hashimoto is dezelfde als voor hypothyroidie: het toedienen van schildklierhormoon.
De eventueel bijkomende aandoeningen van polyglandulair autoïmmuun syndroom moeten uiteraard ook behandeld worden.
Prognose
De prognose van de ziekte van Hashimoto is goed: mits behandeling hebben de patiënten weinig last van de ziekte.
Trivia
Actrices Gena Lee Nolin (uit de serie Baywatch) en Kim Catrell (uit de serie Sex and the City) leiden beide aan de ziekte van Hashimoto.